LEGO’nun elektrik tarihçesi
Öncelikle bu yazıdaki amacım belirli bir süredir ilgilendiğim ve incelediğim bir konu olan LEGO’nun elektrik bazlı parçalarıyla ilgili tarihsel bir bilgi vermek olacak. Araştırmalarım kadarıyla edindiğim bilgiler olup, son dönemler haricinde ilgili tarihlerde yaşamadığım için eksikler veya yanlışlar bile olabilir.
Olabildiğince bu yazıda Elektronik detaylı parçalar yerine Elektrik bazlı bakış açısı ile setlere ve parçalara bakmaya çalıştım.
Samsonite dönemi
Öncelikle gördüğüm kadarıyla LEGO öncelikle bu işi kendisi yapmak yerine daha akıllı bir şekilde Samsonite firmasına üretimini sağlatarak bu işe girişmiş. Yıllar 1965'i gösterdiğinde LEGO ve Samsonite işbirliği ile 4.5 Volt ile çalışan bir motor seti duyurmuş. LEGO set numarası ise 002. İlgili setin içinde 4.5V batarya kutusu, ilgili voltajda çalışabilen bir motor ve bağlayan kablo bulunmakta. Ayrıca 001 set numaralı ürün de motordan gelen gücü yönlendirebilmek için gerekli olan 43 parçalık bir Çark Seti olduğunu da unutmamak gerekir. Aynı set de Samsonite ile duyurulmuş tabi ki.
4.5V ve 12V ortaya çıkışı
1966 yılında ise bu kez LEGO sadece kendi adıyla yine 4.5 Volt olacak şekilde 100 ve 101 parça numaraları ile batarya kutusu ve motor duyurup, aynı yıl Tren Setlerine de başlamış olduğunu görüyoruz. 4.5 Voltluk batarya kutusu tombul pil olarak bilinen C tipi 1.5 Voltluk 3 adet pil ihtiyacını doğurmakta.
1969 yılında ise LEGO, 4.5V parçalara alternatif 12V motor(703) ve bu motoru besleyebilmek için şehir hattından adaptörle dönüştürülen bir transformatörü(742) da kullanmaya başladı. Kablo yapısı ise 4.5V ile neredeyse aynı şekilde kullanılmaya devam etti.
Fakat 12V ürünler çıkartılması 4.5V serisini engellememiş olacak ki 1970'te tek motor(104) ve 1976 yılında da yeni 4.5V motor setini(107) duyurmuş. Ki bu set içerisinde yine 4.5V için batarya kutusu ve motor bulunmakta birlikte çeşitli teknik parça da bulunduğu görülüyor.
1977 yılında ise gördüğüm kadarıyla en güzel 4.5V teknik motor seti (870) duyurulmuş. Aynı yıl içerisinde 15 numaralı ışık tuğlası parçası da duyurulmuş. Bundan 1 yıl sonra yani 1978 yılında ise ışık tuğlalarını çeşitlendirerek 4.5V ile beslenecek şekilde 970 numaralı set ile ışık ile renklendirme yetenekleri kazandırılmış.
1979 yılında tekrar 12V canlandırılarak 880 numaralı yeni ve güzel bir Motor seti duyurulmuş. Bir yıl sonrasında yani 1980 yılında özellikle uzaktan kontrol edilebilen modüllerin yer aldığı, yeni hız kontrolü görevi görebilecek transformatör ve 4.5V için yaptıkları gibi 12V için de ışık parçaları duyurmuşlar.
1982 yılında ise tekrar 4.5V için yeni bir atılım yaparak “Expert Builder Power Pack” adı altında yeni batarya kutusu ve motor da bulunan güzel parçaları içeren bir set yayınlamışlar.
1983 yılında yine 12V trenler için tren oyununu çeşitlendirebilecek ışık levhaları yayınlamışlar.
1986 ve 1987 yıllarında ise 4.5V için ışık sensörü ve dokunma sensörü tuğlaları üretilmiş. Yani kısaca devrenin tamamlanması için basit de olsa iki farklı yöntem ile sensör kavramına da giriş yapılmış.
1989 yılında, 4.5V serisinin son parçası olan 5007 numaralı motor duyurulmuş ve sonrasında bir daha 4.5V serisi duyurulmamış. 12V serisi için de son parça olarak 5083 ve 5084 numaralı parçalar aynı yıl içerisinde duyurulmuş.
9V sistemlerin zaferi
1990 yılı ise LEGO için ilk olarak 1985 yılında ışık sistemleri ile başlayıp, bir çok parça üretilen 9V yapısına tamamen geçtiği ve diğer yapıları terk ettiği bir yıl olmuş. Tabi 9V yapısı elektrik devresini LEGO tuğlasına benzettiği görülmekte. 9V sistemlerin en büyük zorluklarından birisi 1.5V 6 adet AA pili gereksinimi olarak görülebilir. Tabi ilerleyen süreçlerde Şehir hattından adaptör ile düşürülen bir transformatörün de sunulduğu görülebilmektedir. Bu alana ayrı bir yazı ile girmeyi planlıyorum.
2008 yılında “Power Functions” yapısı duyurulana kadar bu 9V altyapısı kullanılıp, akıllı tuğla yapısına dahi yine bu yapı ile geçilmiştir. Power Functions’un detay konularını başka bir yazıda bahsetmeyi planlıyorum.
2018 yılında ise biraz daha farklı bir bağlantı arabirimi (ki adı LPF 2.0) olan “Powered Up” yapısına geçildi. Powered Up yapısındaki detay konulara da daha sonraki bir yazıda anlatmayı planlıyorum.
