Elini koda bula!

Bu yazıyı yazmayı düşünmüyordum fakat bir twit gördükten sonra sürekli aklımda olan fakat yazıya dökmediğim bir konudan bahsetmek istedim. Eğitim bilimi konusunda kitaplar okumuş olsam da aşağıdaki yazıların akademik bir değeri kesinlikle yoktur. Kişisel görüşlerimi içermektedir.

Öncelikle akademi ve hatta amatör-profesyonel iş hayatımda bir çok insan ile çalışma fırsatı buldum. İnsanları sınıflandırmak en zor işlerden birisi. Özellikle kavramları veya nesneleri sınıflandırırken yanılgı payı düşük olsa da insan özelinde bu daha zor olmaktadır. Bir kere insan kesinlikle değişen bir varlık. Sürekli değişim içerisinde olabiliyor. Kimileri değişime daha açık ve hızlı değişirken, kimileri değişime daha fazla direnç göstermekte ve yavaş değişmekte. Bu nedenle insanları sınıflandırma gayesini bir kenara bırakarak sadece insanlarda sıklıkla karşılaşılan durumları anlatacağım ve kendimce bir gelişim önerisinde bulunacağım.

Eğitim ve Öğretim

Öncelikle “eğitim”, belirli bir konuda bilgi ve beceri kazandırma, yetiştirme ve geliştirme işi olarak tanımlanmakta. “Öğretim” ise belirli bir süreç ile planlı-programlı eğitim yapılma işi olarak tanımlanmakta. Hayatta bilgileri sadece planlı bir süreç çerçevesinde öğrenmediğimize göre öğretim, eğitim için şart olan bir şey değil. Bunun güzel ve düzenli bir yöntemi olduğunu ise savunmakla beraber bu ayrımı vurgulamak istedim.

Eğitim süreci içerisinde en önemli kavramlardan birisi “kaynağın belirsizliği” olduğunu düşünüyorum. Yani eğitim’in bir kaynağı belirli olmayabilir. Havadan, sudan, yazıdan, videodan, sesten veya korkudan… Herhangi bir kaynak ile insan beyni belirli bir konuda bilgi ve beceri kazanabilir.

Belirsiz kaynakların “öğretim” ile birlikte belirlenmesi insanlık için devrim olmuş olabilir. Bu şekilde “eğitim” geniş alanlara yayılıp, hızlı bir şekilde kullanılmaya başlandığı aşikar. Öğretim kavramının en önemli öznelerinden birisi de “Öğretmen” yani “Öğretici” olduğu düşünülebilir. Bir diğer önemli nesnelerden birisi “öğretme materyalleri” olduğu kesin. İnternet’in gelişmesi, bilgiye ulaşım kolaylığı gibi faktörlerle “öğretmen” kişiden materyale doğru evrilmeye devam ededursun eğitimde belki de “gizli kavram” olarak “merak” düşünülebilir.

Merak ne garip şey

Merak, “bir şeyi anlamak, öğrenmek, görmek için duyulan içten gelen istek” olarak tanımlanmıştır. Bence “bilgi ve beceri” için yukarıdaki tüm kavramlardan daha önemli olan bir şey. Fakat o kadar soyut ki bu merak isteğini nasıl besleriz, nasıl geliştiririz, nasıl durdururuz(!) diğer kavramlar kadar net bir şekilde bilemiyoruz. Dolayısıyla kolaylıkla ölçemiyoruz da. İki çocuk arasında bir problem konusunda kimin daha meraklı olduğunu anlamanın nesnel bir yöntemi yok. İki çocuktan birisinde daha fazla bilgi olması durumunda belki de diğerinden daha önde olacağı için merakının ne kadar olduğunu anlayamıyoruz. Hatta savunmasam da merak “1 ve 0" gibi konu bazlı olarak “meraklı” veya “meraksız” olarak ikiye ayrılması da düşünülebilir.

Merak’ın tanımın kendisi gereği “eğitim”i destekleyen bir şey olduğunu görüyoruz. Tam aksine “öğretim” ile de alakasız olduğunu görmek oldukça önemli olduğunu görerek “merak”’ın zamana göre değişimi konusuna girmemiz gerekir. Örneğin bir konu hakkında “cevabı -henüz- net olmayan bir soru” sorulduğunda o konu hakkında “merak” isteği artabilmektedir. Hele ki bu soruya verilebilecek doğru veya yanlış cevaplar, bu cevapların doğru veya yanlış olup olmayacağının doğrulanması konusu merak isteğini alevlendirmektedir.

Yani sadece bir soru sorup bu soruya cevap arayıp, doğru veya yanlış bir fikir yürütebilmek ve sonrasında bunun doğrulanmasını sağlamak merakı geliştirmektedir.

İşte Hareket!

Durun bir dakika! Bu tam olarak da hayattaki kararlarımızda da başımıza gelen bir şey. Dışarı çıkmalı mıyım?(çıkma bilgisine sahip miyim) Adım atmalı mıyım? (adım atabiliyor muyum) Yemek yemeli miyim? (Yiyebiliyor muyum) Bisiklete binmeli miyim? (sürebiliyor muyum) Araba kullanmalı mıyım? Sevgili olmalı mıyım? (hayatımı geçirebilir miyim)

Peki farkı ne? Bilgi ve beceri geliştirmek yerine hareket ve yaşam olarak değişmektedir.

İşte bu adımdan sonra bağlantı kurma açısından en önemli kısım uygulamak. Evet uygulamak. Bir şeyi yapıp yapamayacağınızı bilebilmenizin en önemli adımı uygulamak. Yapamıyor olabilirsiniz fakat uygulamak en önemli adım. Neyi yapamıyor olduğumuzu, hiç yapmadan hiçbir zaman bilemeyiz! Oysa ki ilk aşamadan sonra neyi yapamadığımızı bileceksiniz. Gücünüz mü yetmiyor, fiziksel kısıtlar mı yok, paranız mı yok, isteğiniz mi yok, gelecek planınızda mı değil? Bu sorulardan sonra artık tekrar alt sorulara geçeceksiniz. Güç kazanmak için ne yapmalıyım, fiziksel gelişim için ne olmalı, para kazanmak için ne yapmalıyım, isteğimi arttırmak bana kazanç sağlayacak mı vs.

Peki ya yazılım-sistem?

İşte şimdi yazının başlığına geldik. Bu alanlarda da dünya pek farklı değil! “Ben 6 ay içerisinde yazılım öğreneceğim” demek yerine en kolay tutorial(rehber)’den o konu ile ilgili basit bir çalıştırma işlemi yapmak daha iyi. 28 saatlik bir eğitimi dümdüz izlemekten, ilk 1 saati izleyip uygulama yapmak çok çok daha iyi. Ki yukarıda bahsettiğim konulardan dolayı 1 saat sonrasında gerekli motivasyona da sahip olursanız zaten sonraki 1 saat de uygulamalı şekilde ilerleyecek ve “eğitim” yerini bulacak.

Meraktan bahsetmiştik ama sanki kişisel gelişimci gibi konuşmuş olduk. Bunu önleyebilmek için bir önceki konuya gireceğiz yani soru sorma kısmına. Beynimizi çalıştırma kısmına. Öğrenmek istediğimiz konu hakkında kendimize sorular sorarak, bunları araştırma sorularına çevirerek ve sonra uygulama sorularını oluşturarak geliştirebiliriz. Soruların tamamı da “elimizi koda bulayarak” çözülecek olmalı ki sorun çözülsün.

Python’da web uygulaması geliştirdiniz mi? Golang’de CLI? Veya vuejs’te bir önyüz, flutter’da mobil uygulama. Veya en azından sanal makinede GNU/Linux sistemi kullandınız mı? Bunları yapmadan yani “elinizi koda bulamadan” merak da gelişmez, eğitim için de doğru yolu bulamayabilirsiniz.